De Spoorweg Code

In de trein van Amsterdam naar Kampen stelde mijn vriendin gisteren een intrigerende vraag: waarom heeft een treinkaartje een nummer? Het antwoord hierop bleek, zoals we even later ontdekten, niet zo eenvoudig.

De NS heeft me altijd gefascineerd. Maar dan op dezelfde manier waarop je urenlang aan een splinter kan pulken terwijl je weet hij hierdoor alleen maar dieper in je vlees dringt. Tijdens mijn studie was de trein een prima vervoermiddel vanwege twee cruciale eigenschappen. Het was A) Gratis en B) Het kostte niets. Ik was nog een van de gelukkigen die lange tijd de hele week rond kon toeren. Jawel jongelui, zeven dagen per week van vroeg tot laat gratis met de trein. Ik moet zeggen dat dit de enige periode is geweest dat ik vond dat de Spoorwegen waar boden voor mijn geld.

Mijn vriendin en ik gingen gisteren een dagje naar Amsterdam. Met de trein, want zelfs als verstokte automobilist moet ik toegeven dat dit toch wel de beste manier was. Bovendien hoefden we nergens op tijd te zijn, dus vertraging was voor ons geen risico. Sowieso niet, want als je geen haast hebt rijden treinen altijd als een zonnetje. Pas als je hijgend het station oprent met de verwilderde blik van iemand die naar een sollicitatiegesprek moet waar zijn huis, gezondheid en relatie van afhangen, halveren de treinen binnen een straal van tweehonderd kilometer hun snelheid.

Maar ik dwaal af. Op de weg terug naar Kampen was ik moe. Zo moe dat ik geen logisch antwoord kon bedenken op de vraag die mijn vriendin plots stelde nadat ze enige tijd geïntrigeerd naar haar treinkaartje had zitten kijken.

“Waarom heeft een treinkaartje een nummer?”
Ik keek en zag inderdaad dat tussen ‘reductie’ en ‘prijs’ mijn kaartje nummer 442909 had. Mijn vriendin had nummer 442910. Ze is immers een half jaar ouder dan ik.

Op dat moment kwam de conducteur de coupé binnen. Mijn journalistieke nieuwsgierigheid was voldoende gewekt om, nadat hij mijn biljet had geknipt, te vragen:

“Waarom heeft een kaartje een nummer?”

Dat is precies het soort keiharde vragen dat wij journalisten graag stellen om De Waarheid te Achterhalen.

De man keek me met een lichte paniek, en behoorlijk wat chagrijn, aan. Kennelijk was het niet de bedoeling dat ik vragen stelde waar hij niet op was voorbereid. Ik stel me voor dat een conducteur talloze cursussen volgt om, bijvoorbeeld, om te gaan met Agressieve Wanbetalers, Voetbalsupporters en Mensen Die Hun Voeten Op De Bank Leggen Zonder Iets Er Onder. Waar deze man duidelijk nog nooit mee te maken had gehad was Reizigers Die Vragen Waarom Kaartjes Nummers Hebben. Misschien is dat de gevorderde cursus en was deze man nog niet geslaagd voor het onderdeel Indringend Staren Naar Reizigers Die Hun Kaartje Zo Snel Niet Kunnen Vinden Zodat Ze Nog Zenuwachtiger Worden en nam hij het mij kwalijk dat ik hem iets vroeg dat buiten zijn expertise lag. In elke geval keek hij naar het biljet en zei:

“Dat is het nummer van uw trein. Alle treinen hebben nummers.”
“Maar,” vroeg ik, met diezelfde keiharde journalistieke instelling, “hoe kan de NS nou van tevoren weten welke trein ik ga nemen?”

De conducteur keek nogmaals op mijn kaartje. En naar mij. Ik zag dat hij overwoog of hij me geen boete kon geven. Maar ik had Mijn Voeten Niet Op De Bank en de hoofdrolspeler in dit vraaggesprek (het kaartje) was overduidelijk het bewijs dat ik weldegelijk Betalend Reiziger was. Hij deed een tweede poging:

“Oh wacht DIT nummer,” zei hij, waarmee hij weer wat bedenktijd had gewonnen, “Ja, dat is heel simpel. Dat nummer dat staat op een kaartje zodat wij, in bepaalde situaties, iets voor een reiziger kunnen regelen. Dan kunnen we een nummer als dat nodig is intrekken.”

Hij keek me triomfantelijk aan. Ik besloot dat dit ongeveer wel de grens was van wat ik met Keiharde Journalistieke Methoden kon bereiken. Doorvragen was op dit moment ongeveer hetzelfde als een vlieg, waar iemand de vleugels al had uitgetrokken, ook nog eens van zijn pootjes ontdoen. En ik ben tegen iedere vorm van dierenmishandeling. De conducteur knipte demonstatief het kaartje van de volgende reiziger, één die naar hij hoopte niet wilde weten wat de code achter CH betekende in de rechter onderhoek van een biljet (in mijn geval 232959), en werkte zich zo snel hij kon naar het volgende treinstel toe.

Toch denk ik dat er wel een kern van waarheid zit in wat hij zei. Waarschijnlijk staan er scanners op ieder perron die vaststellen of iemand haast heeft. Als dat zo is wordt Zijn Nummer Ingetrokken. Het is de enige verklaring.